Zo high als een butterfly

We hebben het allemaal weleens in een film gezien; een vliegtuig die cabinelucht verliest. Steevast gaat dit gepaard met een harde knal, rook, rondvliegende brokstukken en vooral veel lawaai. Om de dramatiek nog wat kracht bij te zetten is daarna meestal te zien hoe de passagiers tegen een lokale orkaan in naar hun zuurstofmasker reiken en deze uiteindelijk met veel pijn en moeite op hun neus zetten. Dit in tegenstelling tot de manier waarop de stewardess dit voor iedere vlucht doorgaans zeer elegant demonstreert in een verwoede poging vooral haar vers gekapte haar niet te verruwineren. Hoewel beide misschien geen natuurgetrouwe weergave zijn van de werkelijkheid is het natuurlijk wel zo dat in het wegvallen van de luchtdruk een gevaar schuilt. Ademen zonder voldoende aanwezige lucht schijnt immers nogal een vreemde uitwerking te hebben op de mens. Omdat ik nog steeds de ambitie heb om als hoogvlieger te werken is dit gevaar mogelijk ook op mij van toepassing.

Wat gebeurt er eigenlijk? Omdat op grote hoogte een zeer lage luchtdruk heerst, kan er niet voldoende zuurstof worden opgenomen in het bloed. Om dit tekort aan zuurstof te voorkomen worden vliegtuigcabines kunstmatig onder druk gehouden. In het geval er hiermee iets mis gaat kan er dus alsnog een zuurstoftekort ontstaan. In het geval dit op de beschreven Hollywood-manier gebeurt is het niet zo moeilijk te raden dat het opzetten van een zuurstofmasker tot de aanbevelingen strekt. Helaas kan de luchtdruk ook ongemerkt weglekken en in dat geval kan het gebeuren dat je je helemaal niet bewust bent van zuurstofgebrek en deze situatie is zo mogelijk nog gevaarlijk dan de eerstgenoemde.

De meeste mensen worden door een gebrek aan zuurstof in eerste instantie vrolijk en later overmoedig. Enige tijd later is men niet meer in staat een beslissing te nemen en kort daarop wordt de controle over het lichaam verloren. In een later stadium zal het bewustzijn worden verloren en uiteindelijk volgt het onvermijdelijke... Genoeg reden dus om te zorgen dat je je ruimschoots voor die tijd bewust bent wat er gebeurt. Door mijn huidige baan bij 's lands luchtstrijdkrachten werd ik daarom een tijdje geleden getipt om eens deel te nemen aan een door mijn werkgever georganiseerde hoogtetraining. Om de gevolgen van zuurstoftekort te leren herkennen en daardoor tijdig ingrijpen mogelijk te maken kon ik zodoende enkele weken geleden in een veilige omgeving, begeleid door professionals, de gevolgen van zuurstofgebrek ervaren. En wat een ervaring is dat...

Na een uitgebreide briefing, begint de daadwerkelijke oefening. Met nog wat andere slachtoffers neem ik, voorzien van zuurstofmasker, plaats in een hermetisch gesloten tank. Uit deze tank wordt de zuurstof gepompt tot een druk die gelijk is aan de druk op 8000 voet hoogte (bijna 2500 meter). Daarna knalt er in één klap zoveel lucht weg dat het lijkt alsof we ineens op 27000 voet (ruim acht kilometer) terecht zijn gekomen. Los van de knal en wat damp ontbreekt het verder overigens aan alle Hollywood-verschijnselen, waardoor een oude mythe is ontkracht. Wel treedt bij een ieder een in de films onderbelicht fenomeen op. De zojuist genuttigde lunch in het maag-darmkanaal weet niet beter dan dat het nog steeds op zeeniveau ligt. De daarin aanwezige gassen zetten dus aardig uit en dit gaat onvermijdelijk gepaard met collectief flatulisme.

Kort daarop wordt verzocht het zuurstofmasker af te nemen. Tegen alle verwachtingen in, merk ik daar, los van de geur van de genoemde lunches, niets van. Ademen gaat gewoon door en zelfs het feit dat dat automatisch wat sneller gaat valt niet echt op. Ondertussen worden er wat puzzeltjes uitgedeeld die ook mijn nichtje van vijf met gemak zou kunnen maken. "Maar ohw, ohw, wat gaan die alom bekende doolhofjes en nummertekeningetjes mij ontzettend goed af." Ondertussen let ik goed op wat ik voel. Die dingen zijn namelijk mijn aanwijzing voor het geval ik in het echt iets dergelijks meemaak. "Maar hé, ik doe dit allemaal zonder zuurstof en dat gaat goed man, dus ik hoef helemaal niet meer op te letten! Toch?" De euforie wordt aldoor maar groter en dat ik inmiddels een gloeiend hete rug heb gaat bijna aan mij voorbij. "Kijk mij deze puzzeltjes eens even goed doen!" En dan opeens... Gebeurt er iets volkomen onaangekondigdst, iets dat ik nog nooit in een Hollywood-film heb gezien. Of toch? Ooit, toen ik nog heel klein was… “Nou zeg, dat is toch niet… dat is toch niet Dombo?” Inmiddels is er kennelijk toch iets gebeurd dat met het gebrek aan zuurstof te maken kan hebben. Ik zie serieus een roze olifant voorbij vliegen en misschien is het daarmee toch tijd geworden om er mee te stoppen.

Met het zuurstofmasker weer veilig voor is binnen enkele seconden alles weer normaal en is het enige dat nog vliegt mijn zoveelste dosis drijfgas. Tot mijn schaamte moet ik verder ontdekken dat ik het doolhofje ben begonnen bij de uitgang en dat ik de ingang nooit heb teruggevonden. Bij de nummertekening blijk ik alleen de even nummers te hebben verbonden. Wel zal mij bijblijven hoe heet mijn rug ineens werd. Eentje om te onthouden en nooit meer te vergeten omdat het mij ooit wellicht het vege lijf kan redden! Tot slot bedenk ik mij dat het ook voor Hollywood tijd wordt iets met deze training te doen. Om het allemaal wat realistischer te maken zouden ze twee items moeten toevoegen aan de bewuste scènes: het roze broertje van Dombo en last but not least een paar goede scheten!